мәсьәләне хәл итеүҙә бер аҙ ярҙам итеү

сорвать яблоко с яблони — алмағастан алма өҙөп алыу

уйти с собрания — йыйылыштан сығып китеү

удалить с урока — дәрестән сығарып ебәреү

отдохнуть с полчаса — ярты сәғәттәй ял итеү

прожить в деревне с месяц — ауылда бер айға яҡын йәшәү

он получил с десяток писем — ул унлап хат алды

с месяц назад — бер ай самаһы элек

отъехать с километр — бер километр самаһы китеү

он служит с месяц — ул бер айға яҡын хеҙмәт итә

девочка ростом с маму — әсәһендәй буйлы ҡыҙыҡай

идти с мамой — әсәй менән барыу

поговорить с друзьями — дуҫтар менән һөйләшеү

платок с бахромой — суҡлы шәл

книга с иллюстрациями — рәсемле китап

человек с ружьём — мылтыҡлы кеше

хлеб с маслом — май яғылған икмәк

мешок с мукой — он һалынған тоҡ

ведро с молоком — һөт һалынған күнәк

есть с жадностью — ҡомһоҙланып ашау

слушать с восхищением — һоҡланып тыңлау

идти с песнями — йырлап барыу

проснуться с головной болью — баш ауыртып уяныу

мыть с мылом — һабынлап йыуыу

броситься с кулаками — кемгәлер йоҙроҡ менән ташланыу

послать с курьером — курьер менән ебәреү

у него плохо с сердцем — уның йөрәге ауырта

с самолётом произошла авария — самолёт менән авария булған

явиться с докладом — доклад менән килеү

обратиться с просьбой — үтенес менән мөрәжәғәт итеү

сделать с намерением — маҡсат менән эшләү

познакомить с девушкой — ҡыҙ менән таныштырыу

сравнить с оригиналом — төп нөсхә менән сағыштырыу

согласиться с выводами — һығымталар менән ризалашыу

быть осторожным с огнём — ут менән һаҡ булыу

с миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр

вернуться с Кавказа — Кавказдан ҡайтыу

напасть на врага с тыла — дошманға тылдан һөжүм итеү

наблюдать за ходом боя с высоты — һуғыш барышын ҡалҡыулыҡтан күҙәтеү

цветы с юга — көньяҡ сәскәләре

картина с выставки — күргәҙмәнән алынған картина

телеграмма с дороги — юлдан килгән телеграмма

с детства — бала саҡтан алып

с первых же дней — беренсе көндәрҙән алып

приготовить с вечера — кистән әҙерләп ҡуйыу

с утра до ночи — иртәнән кискә тиклем

с весны до осени — яҙҙан алып көҙгә тиклем

получить деньги с заказчика — заказ биреүсенән аҡса алыу

урожай с гектара — (һәр) гектарҙан алынған уңыш

брать пример с матери — әсәйҙән үрнәк алыу

перевести с башкирского языка — башҡортсанан тәржемә итеү

копия с документа — документтың күсермәһе

с разрешения родителей — ата-әсәнең рөхсәте менән

с вашего согласия — һеҙҙең ризалығығыҙ буйынса

с согласия автора — автор ризалығы буйынса

умереть с голоду — астан үлеү

писать с большой буквы — ҙур хәреф менән яҙыу

торговать с рук — ҡулдан һатыу

влюбиться с первого взгляда — бер күреүҙән ғашиҡ булыу

кормить ребёнка с ложечки — баланы ҡалаҡ менән ашатыу

бить кулаком — йоҙроҡлап туҡмау

бить ногами — типкесләү

бить камень — таш ваҡлау

бить посуду — һауыт-һаба ватыу

бить фонтаном — фонтан булып бәреп тороу

из раны бьёт кровь — яранан ҡан саптырып аға

бить в барабан — барабан ҡағыу

бить в колокол — саң (ҡыңғырау) ҡағыу

бить масло: — 1) май туҡыу (яҙыу, бешеү, төшөрөү)

2) май һығыу; бить шерсть — йөн тетеү

бить монету — аҡса һуғыу

часы бьют полдень — сәғәт ун икене һуға

меня бьёт лихорадка — мине биҙгәк тота

бить баклуши разг. — эт һуғарыу, ел ҡыуыу, йөн тибеү

бить в глаза — күҙгә бәрелеп тороу, күҙгә ташланыу

бить карту — кәртте ябыу

бить в набат — оран һалыу, яу һалыу

бить тревогу — оран һалыу

бить в (одну) точку — бер нөктәгә һуғыу (бер йүнәлештә генә эшләү)

бить ключом — ҡайнап тороу (эш, тормош, көс-ҡеүәт һ.б. тураһында)

бить по карману — кеҫәгә һуғыу, зыян килтереү

бить мимо цели — маҡсаттан ситкә китеү, маҡсатҡа ирешмәү

бить наверняка — уңышҡа ышанып эш итеү

бить челом — баш эйеү, үтенеү, үтенеп һорау, ялбарыу

бить цепом — шыбағас менән һуғыу

конь бьёт копытами по земле — ат тояҡтары менән ерҙе сапсый

ветер бьёт в лицо — ел биткә бәрә

волна бьёт о берег — тулҡын ярға ҡаға

дождь бьёт в окно — ямғыр тәҙрәгә бәрә

запах перекисшего теста бил в нос — артаған ҡамыр еҫе танауҙы ярып инде

бить врага — дошманды ҡыйратыу

бить уток — өйрәктәргә һунар итеү

бить по врагу — дошманға ут асыу

он бьёт птицу на лету — ул ҡошто осоп барған еренән атып төшөрә

бить по недостаткам — кәмселектәрҙе фаш итеү

бить по бюрократизму — бюрократизмды ҡаты тәнҡитләү

ничего не делать — бер ни ҙә эшләмәү

делать по-своему — үҙеңсә эшләү

делать добро — изгелек эшләү

делать стол — өҫтәл яһау

делать уроки — дәрес ҡарау

делать обыск — тентеү яһау

делать два заезда в день — көнөнә ике барып әйләнеү

делать пальто в ателье — ательела пальто тектереү

делать счастливым — бәхетле итеү

делать подарок — бүләк итеү

делать акцент на чём — баҫым яһап әйтеү, һыҙыҡ өҫтөнә алыу

делать большие (круглые) глаза — күҙҙе шарҙай итеү

делать вид — күрмәмешкә (белмәмешкә) һалышыу

делать выбор — һайлау, һайлап алыу

делать глазки кому — күҙ уйнатыу

делать из мухи слона перен. — төймәләйҙе дөйәләй итеү

делать кислую мину (лицо) — йөҙгә ризаһыҙлыҡ билдәһе сығарыу, сырай һытыу

делать трагедию из чего — бәләкәй генә бәләне шаштырып (ҙурға) ебәреү

делать упор на кого-что, на ком-чём — баҫым яһау

делать честь: — 1) ихтирам (хөрмәт) күрһәтеү

2) ихтирамға (хөрмәткә) лайыҡ булыу; от нечего делать — эш юҡтан, буш (тик) торғандан

посодействовать в решении вопроса — мәсьәләне хәл итеүҙә бер аҙ ярҙам итеү

см. принять — принимать 1, 2, 4, 6

приём в институт — институтҡа ҡабул итеү

приём на работу — эшкә алыу

часы приёма — ҡабул итеү сәғәттәре

приём врача — табиптың ҡабул итеү сәғәттәре

устроить приём — ҡабул итеүҙе ойоштороу

официальный приём — рәсми ҡабул итеү

оказать тёплый приём — йылы ҡаршылау

сделать всё в один приём — бөтәһен бер юлы эшләп ҡуйыу

агротехнические приёмы — агротехник алымдар

приём борьбы — көрәш ысулы

литературный приём — әҙәби алым

действовать по закону — ҡанун буйынса эш итеү

отряд действует ночью — отряд төнөн эш итә

телефон не действует — телефон эшләмәй

лекарство начало действовать — дарыу тәьҫир итә башланы

действовать одной рукой — бер ҡул менән эш итеү

закон действует со дня его опубликования — ҡанун баҫылып сыҡҡан көнөнән көсөнә инә

действовать на нервы — кешенең йәнен үртәү, нервыһына тейеү

его ничто не интересует — уны бер нәмә лә ҡыҙыҡһындырмай

ни о чём не думать — бер нәмә тураһында ла уйламау

он по сравнению с другими ничто — ул, башҡалар менән сағыштырғанда, бер кем дә түгел

ничего не значить — бер нәмәгә лә тормау

ничего не поделаешь — бер ни ҙә эшләп булмай

ничего не скажешь — бер ни ҙә әйтеп булмай

ничего не стоит — бер ни түгел, бик анһат

из ничего (сделать, получить и т.п.) — юҡтан бар итеү

ни во что не ставить (считать) — бер кем менән иҫәпләшмәү, бер кемде һанламау, (ихтирам итмәү)

ни за что — бөтөнләй, бер ҡасан да, һис тә

ни к чему — кәрәге юҡ

ни при чём — ҡатнашы (ҡыҫылышы) юҡ

ни с чем уйти (остаться, вернуться и т.п.) — буш (бер ниһеҙ) китеү (ҡалыу, ҡайтыу һ.б.)

гадать о намерениях чьих-л. — кемдеңдер уй-ниәте хаҡында фараз итеү

гадать на кофейной гуще — бушҡа күрәҙәлек итеү, буш фараз менән булыу

не думал, не гадал — башҡа ла килмәне

дать книгу почитать — китапты уҡырға биреп тороу

за эту вещь ты сколько дал? — был нәмә өсөн һин күпме бирҙең?

дать орден посмертно — орденды үлгәндән һуң биреү

дать взаймы — бурысҡа биреү

дать волю чувствам — тойғоларға ирек биреү

не дать спать — йоҡларға ирек бирмәү

дать высказаться — һөйләргә рөхсәт итеү

дай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле

дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле

дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу

дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу

дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу

дать занавес — шаршау төшөрөү

дать знать — белгертеү, хәбәр итеү

дать клятву — ант итеү

дать маху: — 1) һынатыу

2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу

дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү

дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу

дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу

дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү

2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу

дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу

дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү

как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ

не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу

ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған

он тебе даст! (угроза) — ул һинең кәрәгеңде бирер!

я тебе дам! — кәрәгеңде бирермен!

дать обед в честь юбиляра — юбиляр хөрмәтенә мәжлес ойоштороу

дать квартиру — фатир биреү

дать землю арендаторам — ҡуртымсыларға ер биреү

ему нельзя дать больше сорока лет — уға ҡырҡ йәштән дә артыҡ биреп булмай

дать трудное задание — ауыр эш биреү

дать интересный концерт — ҡыҙыҡлы концерт биреү

дать доход — килем (уңыш) биреү

дать хороший урожай — яҡшы уңыш биреү

дать залп — залп биреү

дать сигнал — сигнал биреү

дать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү

дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу

дать течь — һыу аға башлау

дать осечку — атылмау, сағылмау

Земля обращается вокруг Солнца — Ер Ҡояш тирәләй әйләнә

капитал обращается медленно — капитал әкрен әйләнә

на бирже ежемесячно обращается миллион рублей — ай һайын биржала миллион һум әйләнеш яһала

хорошо обращаться с подчинёнными — ҡул аҫтында эшләүселәргә яҡшы булыу

уважительно обращаться друг с другом — бер-береңә ихтирам менән мөғәмәлә итеү

уметь обращаться с оружием — ҡорал ҡуллана белеү

осторожно обращаться с приборами — приборҙар менән һаҡ эш итеү

односторонний драп — ике яғы ике төрлө драп

односторонний паралич — бер яҡлы паралич

одностороннее движение транспорта — транспорттың бер яҡҡа табан хәрәкәте

одностороннее решение вопроса — мәсьәләне бер яҡлы хәл итеү

одностороннее развитие — бер яҡлы үҫеш

равнодействующая сила — берҙәй тәьҫир итеүсе көс

выехать за город — ҡала ситенә сығыу

вынести за скобки — йәйәләр тышына сығарыу

уйти за реку — йылға аръяғына китеү

отдать жизнь за Родину — Ватан өсөн ғүмерҙе биреү (фиҙа ҡылыу)

купить за пять рублей — биш һумға һатып алыу

уплатить за квартиру — фатир өсөн түләү

работать за товарища — иптәш(е) өсөн эшләү

расписаться за жену — ҡатыны өсөн ҡул ҡуйыу

взять за руку — ҡулдан тотоу

тянуть за верёвку — бауҙан тартыу

краснеть за друга — дуҫ өсөн ҡыҙарыу

я рад за вас — һеҙҙең өсөн шатмын

принять за правило — ҡағиҙә итеп ҡабул итеү

считать за честь — намыҫ эше тип һанау

жить за городом — ҡала ситендә йәшәү

за горой — тау артында

стоять за дверью — ишек артында тороу

солнце скрылось за тучами — ҡояш болот артына йәшенде

сидеть за столом — өҫтәл янында ултырыу

гнаться за мальчиками — малайҙар артынан ҡыуыу

следуйте за нами! — беҙҙең арттан барығыҙ!

за весной наступает лето — яҙ артынан йәй килә

день за днём — көн артынан көн

один за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы

сунуть за пазуху — ҡуйынға тығыу

поставить за шкаф — шкаф артына ҡуйыу

за неимением времени — ваҡыт булмау сәбәпле

за ненадобностью — кәрәкмәү сәбәпле

пойти за водой — һыуға барыу

послать за врачом — табип артынан ебәреү

ухаживать за больным — ауырыуҙы ҡарау

следить за чистотой — таҙалыҡты һаҡлау (тотоу)

смотреть за ребёнком — баланы ҡарау

дело за вами — эш һеҙҙә (ҡалды)

очередь за мной — сират миндә, минең сират

замечать за учеником недостатки — уҡыусыла етешһеҙлектәр күреү

приказ за подписью директора — директорҙың ҡултамғаһы булған приказ

дело за номером два — икенсе һанлы дело

все за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы

сесть за стол — өҫтәл артына ултырыу

сесть за руль — руль артына ултырыу

взяться за работу — эшкә тотоноу

приняться за учёбу — уҡырға керешеү

за последние годы — һуңғы йылдарҙа

за лето — йәй эсендә

сделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү

мороз за двадцать градусов — һыуыҡ егерме градустан артҡан

ей далеко за сорок — йәше күптән ҡырҡтан уҙған

находиться за десять километров от города — ҡаланан ун километр алыҫлыҡта булыу

благодарить за услугу — хеҙмәт өсөн рәхмәт әйтеү

за что его любить? — нимәһе өсөн уны яратырға?

за несколько дней — бер нисә көн элек

за час до отправления поезда — поезд китерҙән бер сәғәт алда

на небе блещут звёзды — күктә йондоҙҙар йым-йым итә

роса блестит на солнце — ҡояшта ысыҡ ялтырай

волосы блестят — сәсе йылтырап тора

у него глаза блестят — уның күҙҙәре мызлап тора

он блещет талантом — ул һәләте менән айырылып тора

она блещет красотой — ул матурлығы менән таң ҡалдыра

выпустить детей на улицу — балаларҙы урамға сығарып ебәреү

выпустить воротник — күлдәктең яғаһын сығарып ҡуйыу

выпустить когти — тырнаҡтарҙы сығарыу

выпустить рукава — ең оҙонайтыу

выпустить снаряд (заряд, пулю и т.п.) — атыу

выпустить в свет — донъяға сығарыу, баҫыу

выпустить из виду — күрмәй ҡалыу, күҙ уңынан ысҡындырыу

выпустить из памяти — онотоу, иҫтән сығарыу

выпустить из рук — ҡулдан ысҡындырыу, файҙалана алмау

выпустить жеребят на волю — ҡолондарҙы ағытыу

выпустить стадо на выгон — көтөүҙе көтөүлеккә ҡыуыу

выпустить воду из ванны — ҡорнанан һыуҙы ағыҙып ебәреү

выпустить тепло из комнаты — бүлмәнән йылыны сығарыу

выпустить из рук палку — таяҡты ҡулдан төшөрөп ебәреү

выпустить новых специалистов — яңы белгестәр әҙерләп сығарыу

выпустить продукцию сверх плана — пландан тыш продукция етештереү

выпустить книгу — китап нәшер итеү

выпустить газету — гәзит сығарыу

выпустить строку — бер юлды төшөрөп ҡалдырыу

действовать заодно с кем-л. — берәйһе менән бергәләп эш итеү

купите заодно и книгу — бер ыңғайҙа китап та һатып алығыҙ

налететь на столб — бағанаға килеп бәрелеү

налететь на вражеский отряд — дошман отрядына һөжүм итеү

коршун налетел на цыплёнка — төйлөгән себешкә ташланды

налететь с упрёками — үпкә һүҙҙәре менән ташланыу

внезапно начаться — о ветре, буре

налетел ветер — (ҡапыл) ел сыҡты

налетела стая галок — бер өйөр сәүкә ябырылды

налетела пыль — саң ултырҙы

высшее начальство — юғары башлыҡтар

распоряжение начальства — етәксе(нең) күрһәтмәһе

принять начальство над отделом — бүлек менән етәкселек итеүҙе ҡабул итеү

служить под начальством — берәүҙең етәкселеге аҫтында хеҙмәт итеү

не встретил ни одного человека — бер генә кешене лә осратманым

в ведре нет ни одной капли воды — биҙрәлә бер тамсы ла һыу юҡ

кого ни встретишь, все об этом говорят — кемде генә осратма, бөтәһе лә ошо турала һөйләй

на небе ни месяца, ни звёзд — күк йөҙөндә ай ҙа, йондоҙҙар ҙа юҡ

ни жив ни мёртв — ҡото осҡан кемдең

ни ответа ни привета от кого — өнө лә, тыны ла юҡ

ни то ни сё — ни аллаға, ни муллаға

ни ите, ни һөтө; ни два ни полтора — ни ары, ни бире

ни-ни!; ни-ни-ни! — һис тә ярамай!

һис тә юҡ!, һис тә түгел!; ни гу-гу; ни слова — ауыҙыңды ла асма

ни шагу — бер аҙым да атлама

ни с кем не советоваться — бер кем менән дә кәңәшләшмәү

составить стулья — ултырғыстарҙы теҙеп ҡуйыу

составить на поднос посуду — һауыт-һабаны батмусҡа ҡуйыу

составить уравнение — тигеҙләмә төҙөү

составить словарь — һүҙлек төҙөү

составить новое правительство — яңы хөкүмәт төҙөү

составить коллекцию марок — маркалар коллекцияһы йыйыу

составить капитал — капитал туплау

составить мнение — фекер тыуҙырыу

расход составит сто рублей — сығым йөҙ һум булыр

составить счастье чьё-л. — кемделер бәхетле итеү

составить цветы с подоконника на пол — гөлдәрҙе тәҙрә төбөнән иҙәнгә күсереп ҡуйыу